-
1 jus
1.jūs, jūris, n. [kindred to Sanscr. yūsh, the same; cf. Gr. zômos], broth, soup, sauce (class.):II.cum una multa jura confundit cocus,
Plaut. Most. 1, 3, 120:quo pacto ex jure hesterno panem atrum vorent,
Ter. Eun. 5, 4, 17:in jus vocat pisces cocus,
Varr. R. R. 3, 9:negavit, se jure illo nigro delectatum,
Cic. Tusc. 5, 34, 98:in ea cena cocus meus praeter jus fervens nihil potuit imitari,
id. Fam. 9, 20, 2:tepidum,
Hor. S. 1, 3, 81:male conditum,
id. ib. 2, 8, 69.—In a sarcastic lusus verbb.: Verrinum, hog-broth, or the justice of Verres, Cic. Verr. 2, 1, 46, § 121.—Transf., juice, mixture:2.addita creta in jus idem,
the juice of the purple-fish, Plin. 35, 6, 26, § 44.jūs, jūris ( gen. plur. jurum for jurium, Plaut. Ep. 3, 4, 86; Cato ap. Charis. p. 72 and 109 P.:I.juribus,
Dig. 13, 5, 3, § 1; Charis. p. 19: jure, arch. dat., Liv. 42, 28, 6; Corp. Ins. Lat. 198, 31), n. [kindred with Sanscr. yu, to join; cf. zeugnumi, jungo, qs. the binding, obliging; cf. lex from ligo], right, law, justice.Lit. (class.; in plur. very rare, except in nom. and acc.), that which is binding or obligatory; that which is binding by its nature, right, justice, duty:II.juris praecepta sunt haec, honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere,
Just. Inst. 1, 1, 3: jus naturale est quod natura omnia animalia docuit...videmus etenim cetera quoque animalia istius juris perita censeri, Dig. 1, 1, 1, § 3; Just. Inst. 1, 2 prooem.: omnes boni ipsam aequitatem et jus ipsum amant;per se jus est appetendum,
Cic. Leg. 1, 18, 48: Gy. Amabo, hicine istuc decet? Le. Jusque fasque est, Plaut. As. 1, 1, 20:jus hic orat,
id. Trin. 5, 2, 37; id. Ps. 1, 5, 123:omnium legum atque jurium fictor, conditor cluet,
id. Ep. 3, 4, 90:jus hominum situm est in generis humani societate,
Cic. Tusc. 1, 26, 64:tenere,
id. Caecin. 11:obtinere,
to maintain, id. Quint. 9:de jure alicui respondere,
to lay down the law, id. de Or. 2, 33, 142:respondere,
id. Leg. 1, 4, 12: dicere, to pronounce judgment, give a judicial decision, as, e. g. the prætor:a Volcatio, qui Romae jus dicit,
id. Fam. 13, 14; Verg. A. 7, 246; cf.:jura dare,
id. ib. 1, 507:praetor quoque jus reddere dicitur, etiam cum inique decernit,
Dig. 1, 1, 11: quid dubitas dare mihi argentum? S. Jus petis, fateor, you ask what is right, reasonable, Plaut. Ps. 5, 2, 16:jus publicum,
common right, Ter. Phorm. 2, 3, 65:jura communia,
equal rights, Cic. Div. 1, 5:divina ac humana,
id. Off. 1, 26:belli,
id. Div. 2, 77:gentium,
the law of nations, id. Off. 3, 5:quod naturalis ratio inter omnes homines constituit, id apud omnes populos peraeque custoditur, vocaturque jus gentium,
Gai. Inst. 1, 1:civile,
the civil law, Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109: quod quisque populus ipse sibi jus constituit, id ipsius proprium est vocaturque jus civile, Gai Inst. 1, 1:pontificium,
Cic. Dom. 13, 34:praediatorium,
id. Balb. 20:conjugialia,
Ov. M. 6, 536:jus est, apponi pernam frigidam,
Plaut. Pers. 1, 3, 26:jus fasque est,
human and divine right, id. Cist. 1, 1, 22:juris nodos solvere,
Juv. 8, 50.— Abl.: jūrĕ, adverb., with justice, justly:jure in eum animadverteretur,
Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:jure ac merito,
id. ib. 2, 5, 67, § 172; id. Cat. 3, 6, 14; Juv. 2, 34:et jure fortasse,
id. Tusc. 3, 12, 26:et fortasse suo jure,
id. Fin. 5, 2, 4:te ipse, jure optimo, merito incuses licet,
with perfect justice, Plaut. Most. 3, 2, 24:optimo jure,
Cic. Off. 1, 31, 111; cf.: pleno jure, Gai Inst. 1, 5, 14:justo jure,
Liv. 21, 3, 4; cf.opp. to injuria: non quaero, jure an injuria sint inimici,
Cic. Verr. 2, 2, 61, § 150: summum jus, the extremity or utmost rigor of the law:non agam summo jure tecum,
id. ib. 2, 5, 2, §4: ex quo illud, Summum jus, summa injuria, factum est jam tritum sermone proverbium,
id. Off. 1, 10, 33;so opp. (aequum et bonum habere quod defendant), si contra verbis et litteris, et, ut dici solet, summo jure contenditur,
id. Caecin. 23, 65.Transf.A.A place where justice is administered, a court of justice:B.in jus ambula,
come before a magistrate, Plaut. Rud. 3, 6, 22; Ter. Phorm. 5, 7, 43:in jus ire,
Nep. Att. 6, 4:cum ad praetorem in jus adissemus,
Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147:in jus acres procurrunt,
Hor. S. 1, 7, 20:aliquem in jus vocare,
Cic. Verr. 2, 2, 76, § 187; Hor. S. 2, 5, 29:aliquem in jus rapere,
id. ib. 1, 9, 77;2, 3, 72: trahere,
Juv. 10, 87.—Justice, justness of a thing:C.absolverunt, admiratione magis virtutis, quam jure causae,
Liv. 1, 26.—Legal right, power, authority, permission:cum plebe agendi,
Cic. Leg. 2, 12, 31:materiae caedendae,
Liv. 5, 55.—Of particular rights: jus eundi, a right of way, Gai Inst. 2, 31:jus agendi, aquamve ducendi,
id. ib.:altius tollendi vel prospiciendi,
id. ib. 4, 3: jus civitatis, the right to obtain the privileges of citizenship (cf. civitas;v. Krebs, Antibarb. p. 640),
Cic. Arch. 5, 11; id. Caecin. 34, 98; 35, 102; id. Verr. 2, 4, 11,§ 26:jus capiendi,
Juv. 1, 56:testandi,
id. 16, 51; cf. 6, 217: jus trium liberorum, Sen. ap. Lact. 1, 16, 10:patrium,
the power of life and death over their children, Liv. 1, 26:homines recipere in jus dicionemque,
id. 21, 61:sub jus judiciumque regis venire,
id. 39, 24:(homo) sui juris,
his own master, independent, Cic. Verr. 2, 1, 7, § 18:jus ad mulieres,
over the women, Plaut. Cas. 2, 2, 22:ut eodem jure essent, quo fuissent,
Cic. Verr. 2, 3, 6, § 13; cf.:melius, quod nil animis in corpora juris natura indulget,
Juv. 2, 139.— The legal forms of the old jurists:jus Flavianum,
Dig. 1, 2, 2, § 7. -
2 cogo
cōgo, coēgī, coāctum, ere [ cum + ago ]1) сгонять, загонять ( oves stabulis V); вводить, приводить ( navem in portum C)2) собирать, сосредоточивать ( exercitum in unum locum C)3) собирать, созывать (senatum in curiam L; concilium Cs, V, L)4) вызывать ( aliquem in senatum C)5) связывать, сочетать ( verba in alternes pedes O)comas nodo c. SenT — завязывать волосы узлом6) с.-х. производить сбор (уборку), собирать (oleam Cato; mella pressis favis V — ср. 10.; vindemiam Dig)7) взимать, взыскивать (debita Dig; aliquid in и ad fiscum Dig, T)8) вымогать, выжимать ( pecuniam C)9) копить, накапливать (aurum H; arma domi suae Dig)10) сгущать, уплотнять ( mella frigore V — ср. 6.; in nubes cogitur aēr C)c. lac in duritiem PM — створаживать молокоlac coactum Vr, O — простоквашаcoacta alvus мед. CC — запорvestis coacta PM — одежда из плотной ( или валяной) тканиcuneis coactis V (A. 12, 457) — сомкнутыми клиньями (отрядами), но тж. V (А. 7, 509) посредством забиваемых (внутрь дерева) клиньев11) смыкать, стягиватьin artas coactus fauces L — стиснутый в узком ущельеc. potestatem alicujus intra anni spatium L — ограничить чьи-л. полномочия годичным срокомaliquid ad salutarem modum c. Sen — ввести что-л. в разумные рамкиaliquem in mores hominemque c. St — внушить кому-л. чувства человечности13) замыкатьc. agmen L — замыкать походную колонну, т. е. быть в арьергарде, перен. C, Sen быть последнимnec duces esse, nec agmen c. погов. C — не быть ни полководцами, ни последними солдатами14) принуждать, заставлятьc. aliquem facere (или ut faciat) aliquid C etc. — заставить кого-л. что-л. сделатьc. aliquem aliquid и ad aliquid C etc. — вынуждать кого-л. к чему-л.c. aliquem in deditionem (ad defectionem) L — принудить кого-л. к сдаче (отложиться)Helvetii existimabant sese coacturos Allobroges, ut per suos fines eos ire paterentur Cs — гельветы рассчитывали, что они силой заставят аллоброгов пропустить их через свою территориюfame coactus C, Ph — движимый чувством голода15) филос. делать вывод, выводить заключение, заключать ( aliquid ita esse C)hinc (или ex quibus) cogitur C — из этого следует -
3 jure
1.jūs, jūris, n. [kindred to Sanscr. yūsh, the same; cf. Gr. zômos], broth, soup, sauce (class.):II.cum una multa jura confundit cocus,
Plaut. Most. 1, 3, 120:quo pacto ex jure hesterno panem atrum vorent,
Ter. Eun. 5, 4, 17:in jus vocat pisces cocus,
Varr. R. R. 3, 9:negavit, se jure illo nigro delectatum,
Cic. Tusc. 5, 34, 98:in ea cena cocus meus praeter jus fervens nihil potuit imitari,
id. Fam. 9, 20, 2:tepidum,
Hor. S. 1, 3, 81:male conditum,
id. ib. 2, 8, 69.—In a sarcastic lusus verbb.: Verrinum, hog-broth, or the justice of Verres, Cic. Verr. 2, 1, 46, § 121.—Transf., juice, mixture:2.addita creta in jus idem,
the juice of the purple-fish, Plin. 35, 6, 26, § 44.jūs, jūris ( gen. plur. jurum for jurium, Plaut. Ep. 3, 4, 86; Cato ap. Charis. p. 72 and 109 P.:I.juribus,
Dig. 13, 5, 3, § 1; Charis. p. 19: jure, arch. dat., Liv. 42, 28, 6; Corp. Ins. Lat. 198, 31), n. [kindred with Sanscr. yu, to join; cf. zeugnumi, jungo, qs. the binding, obliging; cf. lex from ligo], right, law, justice.Lit. (class.; in plur. very rare, except in nom. and acc.), that which is binding or obligatory; that which is binding by its nature, right, justice, duty:II.juris praecepta sunt haec, honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere,
Just. Inst. 1, 1, 3: jus naturale est quod natura omnia animalia docuit...videmus etenim cetera quoque animalia istius juris perita censeri, Dig. 1, 1, 1, § 3; Just. Inst. 1, 2 prooem.: omnes boni ipsam aequitatem et jus ipsum amant;per se jus est appetendum,
Cic. Leg. 1, 18, 48: Gy. Amabo, hicine istuc decet? Le. Jusque fasque est, Plaut. As. 1, 1, 20:jus hic orat,
id. Trin. 5, 2, 37; id. Ps. 1, 5, 123:omnium legum atque jurium fictor, conditor cluet,
id. Ep. 3, 4, 90:jus hominum situm est in generis humani societate,
Cic. Tusc. 1, 26, 64:tenere,
id. Caecin. 11:obtinere,
to maintain, id. Quint. 9:de jure alicui respondere,
to lay down the law, id. de Or. 2, 33, 142:respondere,
id. Leg. 1, 4, 12: dicere, to pronounce judgment, give a judicial decision, as, e. g. the prætor:a Volcatio, qui Romae jus dicit,
id. Fam. 13, 14; Verg. A. 7, 246; cf.:jura dare,
id. ib. 1, 507:praetor quoque jus reddere dicitur, etiam cum inique decernit,
Dig. 1, 1, 11: quid dubitas dare mihi argentum? S. Jus petis, fateor, you ask what is right, reasonable, Plaut. Ps. 5, 2, 16:jus publicum,
common right, Ter. Phorm. 2, 3, 65:jura communia,
equal rights, Cic. Div. 1, 5:divina ac humana,
id. Off. 1, 26:belli,
id. Div. 2, 77:gentium,
the law of nations, id. Off. 3, 5:quod naturalis ratio inter omnes homines constituit, id apud omnes populos peraeque custoditur, vocaturque jus gentium,
Gai. Inst. 1, 1:civile,
the civil law, Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109: quod quisque populus ipse sibi jus constituit, id ipsius proprium est vocaturque jus civile, Gai Inst. 1, 1:pontificium,
Cic. Dom. 13, 34:praediatorium,
id. Balb. 20:conjugialia,
Ov. M. 6, 536:jus est, apponi pernam frigidam,
Plaut. Pers. 1, 3, 26:jus fasque est,
human and divine right, id. Cist. 1, 1, 22:juris nodos solvere,
Juv. 8, 50.— Abl.: jūrĕ, adverb., with justice, justly:jure in eum animadverteretur,
Cic. Verr. 2, 5, 8, § 19:jure ac merito,
id. ib. 2, 5, 67, § 172; id. Cat. 3, 6, 14; Juv. 2, 34:et jure fortasse,
id. Tusc. 3, 12, 26:et fortasse suo jure,
id. Fin. 5, 2, 4:te ipse, jure optimo, merito incuses licet,
with perfect justice, Plaut. Most. 3, 2, 24:optimo jure,
Cic. Off. 1, 31, 111; cf.: pleno jure, Gai Inst. 1, 5, 14:justo jure,
Liv. 21, 3, 4; cf.opp. to injuria: non quaero, jure an injuria sint inimici,
Cic. Verr. 2, 2, 61, § 150: summum jus, the extremity or utmost rigor of the law:non agam summo jure tecum,
id. ib. 2, 5, 2, §4: ex quo illud, Summum jus, summa injuria, factum est jam tritum sermone proverbium,
id. Off. 1, 10, 33;so opp. (aequum et bonum habere quod defendant), si contra verbis et litteris, et, ut dici solet, summo jure contenditur,
id. Caecin. 23, 65.Transf.A.A place where justice is administered, a court of justice:B.in jus ambula,
come before a magistrate, Plaut. Rud. 3, 6, 22; Ter. Phorm. 5, 7, 43:in jus ire,
Nep. Att. 6, 4:cum ad praetorem in jus adissemus,
Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147:in jus acres procurrunt,
Hor. S. 1, 7, 20:aliquem in jus vocare,
Cic. Verr. 2, 2, 76, § 187; Hor. S. 2, 5, 29:aliquem in jus rapere,
id. ib. 1, 9, 77;2, 3, 72: trahere,
Juv. 10, 87.—Justice, justness of a thing:C.absolverunt, admiratione magis virtutis, quam jure causae,
Liv. 1, 26.—Legal right, power, authority, permission:cum plebe agendi,
Cic. Leg. 2, 12, 31:materiae caedendae,
Liv. 5, 55.—Of particular rights: jus eundi, a right of way, Gai Inst. 2, 31:jus agendi, aquamve ducendi,
id. ib.:altius tollendi vel prospiciendi,
id. ib. 4, 3: jus civitatis, the right to obtain the privileges of citizenship (cf. civitas;v. Krebs, Antibarb. p. 640),
Cic. Arch. 5, 11; id. Caecin. 34, 98; 35, 102; id. Verr. 2, 4, 11,§ 26:jus capiendi,
Juv. 1, 56:testandi,
id. 16, 51; cf. 6, 217: jus trium liberorum, Sen. ap. Lact. 1, 16, 10:patrium,
the power of life and death over their children, Liv. 1, 26:homines recipere in jus dicionemque,
id. 21, 61:sub jus judiciumque regis venire,
id. 39, 24:(homo) sui juris,
his own master, independent, Cic. Verr. 2, 1, 7, § 18:jus ad mulieres,
over the women, Plaut. Cas. 2, 2, 22:ut eodem jure essent, quo fuissent,
Cic. Verr. 2, 3, 6, § 13; cf.:melius, quod nil animis in corpora juris natura indulget,
Juv. 2, 139.— The legal forms of the old jurists:jus Flavianum,
Dig. 1, 2, 2, § 7.
Перевод: с латинского на все языки
со всех языков на латинский- Со всех языков на:
- Латинский
- С латинского на:
- Все языки
- Английский
- Русский